1. The young Peter of Atroa arrives at Olympos of Bithynia
Διαναστάντος δὲ τοῦ ὁσίου ἀπὸ τοῦ ὕπνου, τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ εὖρεν τὸν μοναχὸν ὃν αὐτῷ ἡ θεομήτωρ ἐχρησμοδότησεν καὶ ἀσπασάμενος αὐτὸν καὶ ἐπὶ πλείστας ἡμέρας συνοδεύσας τὴν πορείαν ποιουμένῳ ἐπὶ τὸ Ὀλύμπιον ὅρος, μηδενὶ τὸ παράπαν τὰ κατ’ αὐτὸν παραθέμενος καῖπερ ὀκτωκαιδέκατον ἔτος τῆς ἡλικίας ἄγων καὶ ἐν αὐτῇ τυγχάνων τῇ ἀκμῇ τῆς νεότητος.
La Vie merveilleuse de saint Pierre d’ Atroa, ed. V. Laurent (Subsidia Hagiographica 29, Bruxelles 1956), (BHG 2364) § 4 v. 10-15.
2. Peter of Atroa departs for the location Delè in Olympos of Bithynia
Ἐπὶ πολὺ δὲ ὀχλούμενος ὁ ὅσιος ὑπὸ τῶν ἀσθενῶν καὶ θλιβόμενος, ἀναστὰς ἔρχεται πρὸς τὰ ὄρη τῆς Βιθυνῶν ἐπαρχίας καὶ πρὸς αὐτὴν τοῦ Ὀλύμπου τὴν ὑπώρειαν πλησίον Προύσης ἀνελθὼν ἀντρώδη καὶ λίαν δύσβατον πέλουσαν, Δέλη καλουμένην, ἐν ἐνὶ τῶν αὐτῆς ἡσυχάζει σπηλαίων.
La Vie merveilleuse de saint Pierre d’ Atroa, ed. V. Laurent (Subsidia Hagiographica 29, Bruxelles 1956), (BHG 2364) § 20 v. 1-5.
3. The monks of Olympos participate to the celebration of the restoration of icons in 843
[...] καὶ γὰρ κατὰ διωρισμένην ἡμέραν τῆς αὐτῶν συνελεύσεως, καθ’ ἣν ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία τὴν ἑαυτῆς εὐπρέπειαν ἀμφεβάλλετο, κατίασιν ἐκ τοῦ περιωνύμου ὄρους Ὀλύμπου, Ἄθω τε καὶ τῆς Ἴδης, ἀλλὰ μὴν καὶ τοῦ Κύμινα συμπληρώματος, περιφανῶς τὴν ὀρθοδοξίαν κηρύσσοντες, βασιλικαῖς τε διαμοιβαῖς καὶ σεβασμίοις αἰσίοις ἰκανωθέντες [...]· ὧν ἔκτοτε καὶ μέχρι τῆς δεῦρο οἱ τῆς ὀρθοδοξίας λιμένες Χριστοῦ δυνάμει φρουρούμενοι διατηροῦσιν ἀχείμονες...
Iosephi Genesii Regum Libri Quattuor, ed. A. Lesmüller-Werner – I. Thurn (CFHB 14, Berlin - New York 1978), p. 58 §3 v. 19-26.
4. Patriarch Euthymios is tonsured a monk at Olympos of Bithynia in 842
(In the Compendium chronicum of Constantine Manasses an excerpt has been preserved that probably came from the lost folios of the codex containing the Vita of Patriarch Euthymios)
ὅς ἐξ ὀνύχων ἁπαλῶν καὶ πρώτης ἡλικίας
ζυγὸν τὸν θεῖον ὑπελθὼν τὸν τοῦ μονήρους βίου
οἴκεσιν ἔσχεν Ὄλυμπον τὸν κατὰ τὴν Μυσίαν,
καὶ χάρισιν ἐξέλαμψε τὸ μέλλον προδηλύσαις. (5397-5400).
Vita Euthymii Patriarchae CP., ed. Patricia Karlin-Hayter (Bibliothèque de Byzantion 3, Bruxelles1970), (BHG 651), introduction, pp. 30-31.
5. Leo VI (886-912) pays a visit to Olympos of Bithynia
Φασὶ γὰρ ὅτι Λέων ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς ἐκεῖσε διερχόμενος, τὴν πορείαν ποιούμενος πρὸς τὰς τοῦ Ὀλύμπου ἀκρωρείας αἰτήσεως χάριν τοῦ δοθῆναι αὐτῷ υἱὸν γεννῆσαι διάδοχον τῆς βασιλείας αὐτοῦ, καὶ ὁ τηνικαῦτα ἡγούμενος τῆς μονῆς Πέτρος προέφησεν αὐτῷ γεννῆσαι διάδοχον τῆς βασιλείας αὐτοῦ· καὶ αὐτὸς μέλλει ἐξελθεῖν εἰς τὸν Ὄλυμπον εἰς τὰ τέλη τοῦ βίου αὐτοῦ. τὴν δὲ γραφὴν ὁ πορφυρογέννητος ἰδίᾳν εἶναι Λέοντος τοῦ πατρὸς αὐτοῦ γνωρίσας ἀληθινὴν ἔφησεν εἶναι τὴν πρόρρησιν τοῦ μοναχοῦ. ἀπὸ δὲ ταύτης πρὸς τὰς ἐπορείας τοῦ Ὀλύμπου γίνεται, Ὀλύμπου ἐκείνου οὐ καὶ Μυσίων πρόπαλαι γράφῃ παραδέδωκεν, Μυσῶν τὸ παλαιὸν ἐν τούτῳ οἰκούντων. ἐκ δὲ τούτων ἐπὶ τὰς παραλογὰς καὶ δυσκολίας καὶ ἑλικοειδεῖς καὶ κρημνώδεις ἀναβάσεις μόλις διελθὼν ὁ ἄναξ, ταῖς κέλλαις τῶν ἱερῶν πατέρων καταλαβὼν, οὓς ἰδὼν κατασπασάμενος καὶ τὰς τούτων ψυχωφελεῖς εὐχὰς ἐφόδιον λαβὼν πρὸς τὴν Προῦσαν μετανίσταται, πόλιν ἀνδρὸς τὸ πᾶλαι Βιθυνῶν βασιλεύσαντος, ὃς ἀνδραγαθίας καὶ πολέμων τῶν τηνικάδε βασιλέων ὑπεραρθέντων σύμβολον μνήμης τὴν τοιάνδε πόλιν ἐξειργάσατο [...] ὁ δὲ ἄναξ παρὰ τῶν ἱερῶν πατέρων διδαχθεὶς ἐν τῇ κορυφῇ τοῦ Ὀλύμπου ἀσκητὴν εἶναι σημειοφόρον γέροντα ἐν σπηλαίῳ, πόθῳ τῷ πρὸς αὐτὸν ἐπείγετο. καὶ δὲ θείᾳ ἐκλάμψει ὁ γέρων ἐμφανισθεὶς ὡς τοῦ βασιλέως πρὸς αὐτὸν ἀφικομένου, τῆς κέλλης αὐτοῦ ἀπιὼν, μετάνοιαν δὲ βαλὼν, τὸ εὐλόγησον ἔφησεν. ὁ δὲ βασιλεὺς ἐρωτήσας «τὶς τε ὧν καὶ πόθεν καὶ πῶς καὶ ποῦ παραγίνη;» ἔφησεν τὴν πρόοδον τῆς βασιλείας σου πρὸς μὲ γνοὺς μᾶλλον πρὸς σὲ παραγίνομαι». ὁ δὲ θείαν ἀποστολὴν τὸν γέροντα ὑπονοήσας, τὰς τούτου εὐχὰς ἐφόδιον λαβὼν καὶ τὴν τῆς ζωῆς αὐτοῦ μετάστασιν μαθὼν, πρὸς τὰς κέλλας τῶν ἱερῶν πατέρων ὑπενόστησεν καὶ συνεστιαθεὶς αὐτοῖς τὸ τάχος πρὸς τὴν θάλασσαν κατῆλθεν.
Theophanes Continuatus, ed. I. Bekker (CSHB, Bonn 1838), pp. 464-5.